6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, anonim şirketler alanında önemli yenilikler içermekte olup, bu yeniliklerin en önemlilerinden birisi TTK'nun 340. maddesinde düzenlenen ''emredici hükümler'' ilkesidir.

Söz konusu madde aynen; ''Esas sözleşme, bu Kanunun anonim şirketlere ilişkin hükümlerinden ancak Kanunda buna açıkça izin verilmişse sapabilir. Diğer kanunların, öngörülmesine izin verdiği tamamlayıcı esas sözleşme hükümleri o kanuna özgülenmiş olarak hüküm doğururlar'' şeklindedir.

Yürürlükten kalkan, 6762 sayılı TTK'na göre, kanunda açıkça yasaklanmayan her konu, kural olarak esas sözleşme ile düzenlenebilirken, 6102 sayılı TTK'nun 340. maddesine göre, esas sözleşme, anonim şirketlere ilişkin hükümlerden ancak Kanun'da açıkça izin verilmesi halinde sapabilmektedir.

Kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde şirket ortaklarının korunması amacının ön planda olduğu bu ilke öğretide önemli tartışmalara yol açmıştır. En önemli eleştiri noktalarından biri de emredici hükümler ilkesinin sözleşme serbestisini kısıtlamasıdır.

Gerekçede, TTK'nun 340. maddesinin, Alman Paylı Ortaklıklar Kanunu'nun 23/5 paragrafı olduğu belirtilmiştir . TTK'nun 340. maddesinin gerekçesinde de belirtildiği üzere, yasama organı, emredici hükümler ilkesini düzenleyen 340. maddeyi, Alman öğretisinde birçok karşıtı olduğunu ve Türkiye'de de hükmün eleştirileceğini hesaba katarak öngörmüştür. Kanun koyucu bu hüküm ile, açıkça geçersiz olan, pay sahipleriyle alacaklıların haklarını zedeleyen veya sınırlayan düzenlemelerin esas sözleşmelere girmesine engel olmayı ve davaların sayısını azaltmayı amaçlamıştır. Ancak TTK'nun 340. maddesi, bir yandan hukukî güvenliği sağlarken, diğer yandan da, bu hükmün yorumlanması açısından uygulamada bazı belirsizliklerin ortaya çıkmasına neden olacaktır. Özellikle Kanunun hangi hükümlerinin emredici olduğunun tespitinde, emredici hükümlerden sapan ve bu hükümleri tamamlayan esas sözleşme hükümlerinin ayırt edilmesinde zorluklar yaşanacaktır

Anonim şirketlerde sözleşme özgürlüğünün sınırını oluşturan emredici hükümler ilkesinin anlaşılabilmesi için, öncelikle anonim şirketler hukukunda geçerli olan sözleşme özgürlüğü ve sınırları genel olarak incelenecektir.